Văn hóa ẩm thực theo mùa – người Nhật ăn gì vào mùa xuân?
(季節の食文化・日本人は春に何を食べるか)

Từ xa xưa, người Nhật đã vô thức cảm nhận được sự tồn tại tâm linh của vị “Thần” trong tự nhiên. Thức ăn và đồ uống luôn được cung cấp tại nơi mọi người tiếp xúc với “Thần” gọi là yến tiệc, để cầu nguyện cho mùa màng bội thu và không bệnh tật, hình thành nên nét văn hóa ẩm thực theo các lễ nghi này.

Con người cảm nhận trong thiên nhiên có những vị thần nên thường tổ chức các lễ hội vào những thời điểm chuyển mùa để cầu thần linh mùa màng bội thu, đánh bắt được nhiều cá, đồng thời bày tỏ niềm vui và lòng biết ơn với mùa màng. Văn hóa ẩm thực Nhật Bản cũng được nuôi dưỡng từ việc cảm tạ thiên nhiên ban tặng thức ăn như thế. Sự tôn trọng thiên nhiên đã tạo nên cách cư xử và phong tục ăn uống, tấm lòng biết ơn đã tạo nên kỹ thuật chế biến và phương pháp nấu ăn sử dụng nguyên liệu cẩn thận, không lãng phí.

Kế tiếp bài viết trước – người Nhật ăn gì vào mùa đông – lần này xin được giới thiệu với các bạn chủ đề, văn hóa ẩm thực theo mùa – người Nhật ăn gì vào mùa xuân?

Ăn các rau đắng để giải độc cơ thể

Vào mùa xuân, khi cơ thể trải qua một mùa đông dài lạnh lẽo, nhiều dư chất mệt mỏi, người Nhật thường ăn rau đắng để thanh lọc cơ thể. Măng là một trong loại rau đắng đó. Mùa thưởng thức măng ngon nhất là vào tháng 4 và tháng 5. Xứ mình thường ăn măng kho, măng luộc, măng um…Với người Nhật, các món được làm từ măng được gọi là Takezen (Takezen – 竹膳 – Trúc thiện, tức món ăn được làm từ măng tre); họthường được chế biến thành món cơm măng, sashimi măng (măng ăn sống) hay Tempura măng.

Trong măng có nhiều chất xơ, có tác dụng làm giảm táo bón, giúp ngăn chặn lượng đường, cholesterol trong máu tăng và chứa nhiều “kali” dồi dào, giúp điều chỉnh cân bằng lượng nước của cơ thể để ngăn ngừa phù nề. Đặc biệt, trong măng có chứa axit amit là Tyrosine, là nguyên liệu tạo ra chất dẫn truyền thần kinh như “dopamine” – hoá chất hạnh phúc góp phần tạo ra động lực và sự tập trung. Do đó, măng là thức ăn được khuyên nên dùng để làm giảm căng thẳng, trầm cảm.

Dâu tây

Thức ăn nào khiến người Nhật nghĩ ngay đến mùa xuân? Không quá lời khi nói rằng nhiều người Nhật Bản sẽ nghĩ ngay đến dâu tây. Vào mùa xuân, nhiều loại dâu tây sẽ được xếp hàng dài trong kệ các siêu thị. Ngoài việc mua và ăn tại nhà, bạn có thể đi hái dâu và thưởng thức buffet dâu tại nhà hàng. Nhiều sự kiện theo chủ đề dâu tây cũng được tổ chức vào mùa xuân.

Mùa hải sản

Mặc dù Nhật Bản đánh bắt nhiều loại hải sản quanh năm, nhưng có những loại hải sản chỉ được phép đánh bắt theo mùa. Vào mùa xuân, lệnh cấm đánh bắt cá sẽ được dỡ bỏ từ giữa tháng 3, bạn sẽ có cơ hội thưởng thức cá được đánh bắt nhiều vào mùa xuân như cá trích, cá tráp đỏ. Nghêu cũng được đánh bắt nhiều trong mùa này. Đặc biệt, vào lễ hội búp bê dành cho các bé gái (3/3), nhiều gia đình còn chọn nghêu để làm món ăn dọn trên bàn.

Sakuramochi

Sau một mùa đông dài, người Nhật nô nức đón một mùa xuân ấm áp qua việc ngắm hoa anh đào. Vào dịp này, bạn sẽ có cơ hội thưởng thức món sakuramochi vô cùng đẹp mắt – một loại bánh gạo màu hồng được gói trong lá anh đào và có nhân đậu đỏ.

Bánh gạo Hishimochi và Kawashi Mochi

Vào mùa xuân, không thể không nhắc đến hai loại mochi được ăn trong hai ngày lễ quan trọng. Đó là bánh gạo hishimochi vào ngày 3 tháng 3 và bánh gạo Kawashimochi vào ngày 5 tháng 5. Ngày 3 tháng 3 là ngày lễ Hina-matsuri (雛祭り) – ngày lễ hội búp bê cho bé gái, nhưng vốn dĩ lễ hội này còn được gọi là Momo no sekku (桃の節句) nghĩa là lễ hội hoa đào. Vào ngày này, người ta hay dùng bánh gạo Hishimochi. Bánh Hishimochi có ba lớp đơn giản hình viên kim cương. Mỗi lớp thường có 3 màu, hồng, trắng đến xanh lá, đại diện cho ba mùa trong năm: xuân (nguồn năng lượng), đông (sự tinh khiết) và hè (sự sinh sôi nảy nở). Còn Kawashimochi là bánh được dùng trong ngày lễ cho bé trai, ngày 5 tháng 5. Kawashimochi là loại bánh gạo nếp, nhân đậu và được gói trong lá sồi (kashi nghĩa là sồi). Vì cây sồi tượng trưng cho ý chí vươn lên và sức mạnh vượt qua khó khăn thử thách nên người Nhật tin rằng bé trai ăn bánh này vào ngày 5 tháng 5 sẽ có một ý chí thật là mạnh mẽ.