Đầu bếp Kaiseki người Việt Nam tại Nhật Bản
Nguyễn Bá Phước

Cơ duyên đến với nước Nhật của anh là gì?

Khi còn ở Việt Nam mình vốn đã là đầu bếp với một công việc ổn định tại một nhà hàng Nhật tại Hà Nội. Nhưng sự ổn định tới nhàm chán làm mình luôn tìm kiếm cơ hội để đi tìm trải nghiệm cũng như thử thách bản thân để có những bước tiến xa hơn trong sự nghiệp. Cơ duyên tới với mình khi biết tới ẩm thực Nhật Bản truyền thống- một bộ môn văn hóa nghệ thuật tổng hợp, và ngay sau đó là quyết định nghỉ việc để du học, sang Nhật học về ẩm thực Nhật truyền thống trên chính quê hương của nó.

Công việc hiện tại của anh là gì?

Hiện tại, mình đang làm đầu bếp món Nhật truyền thống Kaiseki tại một nhà hàng tại Tokyo, Nhật Bản. Công việc mình làm nằm trong chương trình [Đào tạo nhân tài để phát triển ẩm thực Nhật Bản ra thế giới] của chính phủ Nhật.

Tóm tắt về chương trình: đó là chương trình của Chính phủ Nhật- phòng phát triển ẩm thực Nhật bản dành cho những người đã học, tốt nghiệp trường nấu ăn tại Nhật và có bằng đầu bếp cấp quốc gia do hội đầu bếp Nhật bản cấp. Họ sẽ có 5 năm để vừa làm việc vừa nghiên cứu chuyên sâu về ẩm thực Nhật bản truyền thống, sau đó sẽ đem những gì đã thu được trong 5 năm đó về đất nước của họ và quảng bá đúng đắn về ẩm thực Nhật Bản.

Hàng ngày mình cùng các đồng nghiệp nấu các món Nhật truyền thống trong course Kaiseki. Hiểu đơn giản món ăn Kaiseki là món ăn truyền thống cao cấp kết hợp với nhau thành 1 course có nhiều món trong đó, từ khai vị tới tráng miệng. Các món ăn hình thành bởi triết lý tôn trọng tự nhiên, sử dụng nguyên liệu theo mùa, ít chất đạm- chất béo và có được sự cân bằng với hương vị vốn có trong nguyên liệu- thực phẩm của người Nhật.

Ngoài ra, mình còn là thành viên của hội nghiên cứu ẩm thực Nhật Bản truyền thống, và mới đây là được nhận trọng trách đại diện Hội Đầu Bếp Việt Nam(VICA) tại Nhật.

Thêm một công việc quan trọng nữa là tìm kiếm và giới thiệu- tiến cử chương trình học bổng cho các bạn người Việt có mong muốn học trở thành đầu bếp tại Nhật vào trường chuyên môn nấu ăn Hokuto Academy.

Những điều tốt đẹp/ ấn tượng mạnh anh đã học hỏi từ Nhật Bản trong suốt hành trình ở Nhật là gì?

Mình từng sống ở vùng Hokkaidou- đảo lớn phía bắc Nhật bản, nơi được coi là lạnh nhất Nhật bản nhưng có cảnh đẹp thiên nhiên tươi đẹp, khí hậu trong lành và con người ấm áp. Ở đó mình đã có những trải nghiệm tuyệt vời, được gặp gỡ nhiều người- những người đã dạy cho mình những bài học về cuộc sống cũng như về văn hóa.

Sự thành thật, chân thành của những người mình gặp là điều mình ấn tượng nhất. Họ đối xử tốt với mình vô điều kiện, không ngại phiền, một ví đơn giản nhất mà mình nghĩ nhiều người nước ngoài tại Nhật cũng đã từng gặp như mình: khi mình mới tới Nhật và bị lạc đường khi đi lên ủy ban thành phố. Và một người lạ, không hề quen biết đã dẫn mình tới đó dù quãng đường rất xa vì mình không hiểu ngôn ngữ chỉ đường của họ lúc đó.

Thêm một điều nữa là tại Nhật, bất kỳ công việc nào: lao công, nông dân hay nhân viên văn phòng…tất cả đều bình đẳng, ít có sự phân biệt đối xử về nghề nghiệp.

Điều đáng học hỏi nhất ở Nhật có lẽ là lý niệm của họ với Nghề của bản thân. Mình đã từng gặp gỡ, nhìn thấy nhiều người đúng như câu nói ‘‘làm nghề gì không quan trọng, quan trọng là làm nó ra sao’’. Họ nghiền ngẫm, dành nhiều năm làm từ những thứ nhỏ nhất bình thường nhất thành phi thường, có khi là cả đời để làm chuyên sâu và thật giỏi nghề của họ- đó cũng là thứ mình đang theo đuổi và mình cảm thấy lẽ sống cũng như yarigai-tâm niệm nghê nghiệp trong đó.

Những khó khăn nào anh đã gặp phải khi thực hiện những dự định/ ước mơ của mình tại Nhật?

Thật khó để trả lời câu hỏi như vậy, vì hành trình của mình tại Nhật mới trải qua được gần 6 năm nhưng có thể dựng thành phim hành động ngắn. Có lẽ vì mình là đầu bếp người Việt đầu tiên tạm gác lại công việc sang Nhật để học về ẩm thực Nhật truyền thống, đi theo con đường học nấu ăn tại Nhật- việc mà trước đó mọi người luôn nghĩ là khó thực hiện và không thể làm việc tại Nhật khi ra trường.

Với một người nước ngoài, để thành thạo tiếng Nhật đã khó nhưng việc dùng tiếng Nhật để học về một nghành có chuyên môn đặc thù như nấu ăn- trong môi trường mà chỉ có mình mình là người Việt- người nước ngoài duy nhất ở trường thời điểm đó thì việc hòa nhập với bạn cùng lớp, làm quen với chương trình học,… thực sự rất khó khăn. Không đơn thuần là sốc văn hóa, ngôn ngữ mà còn là sự cô đơn khi sống một mình tại một thành phố không có bạn bè, người thân người Việt.

Tiếp theo đó là khó khăn khi bắt đầu làm việc tại bếp Nhật truyền thống- nơi luôn được coi là kín cửa cao tường với thế giới bên ngoài. Ngay đến cả người Nhật cũng khó hòa nhập chứ chưa nói gì tới người nước ngoài.

Cuối cùng đáng kể nhất có lẽ là đại dịch Covid, nó lấy đi công việc đầu tiên của mình ở Tokyo và khiến mình lận đận nhiều tháng qua. Nhưng đây cũng là cơ duyên để mình có những trải nghiệm thú vị khác như bốc vác, làm việc tại quán sushi. Nhờ có Covid mà mình thêm tin vào những việc mình đang làm khi mà giữa lúc khó khăn nhất mình lại được nhiều người: từ bạn bè, gia đình, người quen và cả những người không quen quan tâm và luôn muốn giúp đỡ, ủng hộ mình.

Anh cho thế cho biết dự định trong tương lai gần và dài hạn của mình không?

Trong vòng 3 năm tới mình vẫn sẽ làm việc và nghiên cứu chuyên sâu về ẩm thực Nhật truyền thống. Kết nối các đầu bếp Việt tại Nhật để xây dựng hội Đầu Bếp người Việt tại Nhật, hỗ trợ việc giới thiệu về món ăn Việt tới người Nhật. Và tiếp tục tìm kiếm những bạn trẻ muốn học nấu ăn, muốn trở thành đầu bếp tại Nhật để tiến cử, hỗ trợ họ xin học bổng.

Tương lai mình sẽ về Việt Nam phát triển ẩm thực Nhật tại Việt Nam, đem những kinh nghiệm- trải nghiệm của mình tới các đầu bếp trẻ và những món ăn Nhật bản truyền thống tới người Việt- những tín đồ của ẩm thực Nhật để học có những trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời bằng cả 5 giác quan.

Cuối cùng là mở một nhà hàng Nhật truyền thống cao cấp của riêng mình.

Anh có thể gửi thông điệp tới các bạn trẻ đang ở Nhật không?

Theo mình thì làm việc gì không quan trọng, quan trọng là ta sẽ làm nó ra sao- dù là công việc gì đi chăng nữa cũng nên hết mình và tận tâm với nó. Đương nhiên, khi đã suy nghĩ kỹ và quyết định thì nhiệt huyết, niềm tin vào việc mình đang làm sẽ là hành trang quan trọng nhất, còn nếu không thấy phù hợp hoặc không tin vào việc đó thì tốt nhất nên từ bỏ ngay từ ban đầu. Mình tin rằng khi đã hết mình với nó, các bạn sẽ nhận được nhiều hơn là kết quả và hãy tận hưởng những khó khăn, thử thách mà mình đang và sẽ đương đầu nhé.