Có cần phải cười nịnh hay không
(お世辞の笑顔が必要か)

“Cười nịnh” có vẻ không phải là một từ tốt đẹp. Theo từ điển điện tử Daijisen, cười nịnh nghĩa là “nụ cười để lấy lòng người khác, làm họ vui”. Trong tiếng Anh, người ta gọi là “fake smile”, cười giả tạo.

Tại sao người ta lại cười nịnh? Từ xưa đến nay, người nước ngoài vẫn luôn thắc mắc tại sao người Nhật chẳng có lý do gì mà cứ cười cười, tuy nhiên không chỉ ở Nhật, ở các nước nói tiếng Anh, người ta cũng có từ “fake smile” để chỉ việc cười giả tạo của họ ấy chứ.

Tuy nhiên, những người này lý luận rằng, bản thân họ nhận thức được nó là nụ cười giả tạo, dối trá, nên họ gọi nó là “fake smile”. Có thật là có cười thật sự và cười giả tạo hay không? Nói sâu hơn, có thật vốn ngay từ đầu chỉ có một kiểu cười hay không?

Thái Lan nổi tiếng với biệt danh “Đất nước của những nụ cười”. Theo Henry Holmes – tác giả của cuốn sách “Working with the Thais”, người Thái có hơn 10 kiểu cười mỉm.

Chúng ta thường cho rằng nụ cười thường xuất phát từ sự vui sướng, hân hoan, hay thấy thú vị, nhưng Henry Holmes đã viết rằng người Thái còn mỉm cười ngay khi buồn. Nói cách khác, văn hoá khác nhau, xã hội khác nhau sẽ dẫn đến những kiểu cười khác nhau. Vì lẽ đó, tuyệt nhiên không thể nói cười nịnh là không tốt.

Những cảm xúc Hỉ nộ ái ố là không phổ biến. Người Nhật và người Thái đều có khả năng đọc được nét mặt. Tuy nhiên mặc dù người Thái có thể hiểu được hơn chục những kiểu cười, kỳ lạ thay, họ lại không đọc được nét mặt của người Nhật.

Hỉ nộ ái ố, đó là những cảm xúc thông thường của chúng ta. Tuy nhiên, những nét cảm xúc đó lại không phổ biến đối với người Nhật. Vậy nên, chẳng có lý nào người Âu Mỹ có thể hiểu nổi nụ cười nịnh của người Nhật. 

Cười nịnh là một chiến thuật giao tiếp. Vẫn biết con người ai cũng có những cảm xúc Hỉ nộ ái ố, nhưng nếu xung quanh bạn là những người đang tức giận, hay buồn bã, bạn sẽ cảm thấy bối rối không biết làm thế nào phải không. Thường thường, chúng ta sẽ không muốn ở bên cạnh họ, và thay vào đó là đồng hành cùng những người luôn tươi cười, vui vẻ.

Vậy nên, có thể nói, cười nịnh giúp chúng ta trò chuyện tự nhiên, phát triển mối quan hệ với người khác. Chí ít, không thể phủ nhận vai trò của cười nịnh trong xã hội Nhật Bản ngày nay.

Cười nịnh khác nhau tuỳ vào bối cảnh văn hoá xã hội. Cười nịnh có hiệu quả hay không, không phụ thuộc vào vấn đề tâm lý của con người, mà bị ảnh hưởng bởi xã hội người đó sống. Sự khác biệt về văn hoá xã hội rất thú vị. Ví dụ, người Nhật có thể phân biệt được mực và bạch tuộc, nhưng cũng có người không phân biệt được chúng. Điều này làm họ rất ngạc nhiên. Tuy nhiên, nếu ta sống ở một xã hội không có mực và bạch tuộc, thì dĩ nhiên không thể phân biệt được chúng.

Giống như vậy, nếu bạn không sống ở một xã hội phân biệt giữa cười tươi và cười mỉm, bạn sẽ không thể truyền đạt được sự khác biệt đó. Giống như việc người Nhật không thể hiểu được chục kiểu cười của người Thái, việc bạn có hiểu cười nịnh không phụ thuộc vào việc bạn sống ở xã hội văn hoá nào. Ngoài ra, sự khác biệt về thế hệ và giới tính cũng dẫn đến sự khác biệt về xã hội.

Khi bạn đã mệt mỏi với những nụ cười nịnh nọt. Nguyên do người ta cười nịnh là để làm đối phương cảm thấy vui. Dù đó là câu chuyện chán ngắt, nhưng bạn không còn cách nào khác phải rặn ra mà cười. Rồi bạn cảm thấy phiền phức, muốn sống thật với bản thân mình. Những lúc quá chán phải cười nịnh, muốn dừng lại, bạn phải làm sao?

Trò chuyện một cách hẳn hoi. Từ bây giờ, hãy để tâm vào cuộc nói chuyện. Nếu bạn bè nói chuyện nhạt nhẽo, bạn sẽ không cười nịnh phải không. Không có chuyện vì không cười nịnh mà mối quan hệ giữa hai người xấu đi được. Lý do là vì bạn có thể trò chuyện hẳn hoi với bạn bè. Nếu ta có thể nói chuyện một cách nghiêm chỉnh, thì ta sẽ không cần cười nịnh.

Khi cười nịnh bị phát hiện. Những người sống trong cùng một xã hội mà cười nịnh phổ biến thì sẽ biết được nụ cười của đối phương có phải cười nịnh hay không. Nói cách khác, nếu họ để ý, họ sẽ biết được bạn đang cười nịnh.

Tất nhiên khi người khác cười nịnh nọt, bạn sẽ cảm thấy dễ chịu. Tuy nhiên, trong tình huống cả hai đều biết đó là nụ cười nịnh, thì dù có ngay lập tức dừng lại cũng sẽ gây ra vấn đề lớn.

Nếu bạn có suy nghĩ cười nịnh quả thực mệt mỏi và vô nghĩa, thì đó là điều đương nhiên. Nhưng sự thật là cười nịnh có tác dụng làm cuộc hội thoại diễn ra mượt mà hơn. Vì vậy, nếu sử dụng ở mức độ vừa phải, không gây gánh nặng, thì kết hợp nó vào cuộc trò chuyện nhất định không phải là chuyện xấu.