CÁC LOẠI HÌNH TRƯỜNG HỌC Ở NHẬT BẢN
(日本での学校の種類)

Nhật Bản  là quốc gia châu Á có nhiều giải thưởng Nobel nhất, khi có tới 26 người Nhật Bản được trao giải thưởng danh giá này từ năm 1949 đến năm 2018. Có thể nói, giáo dục đại học đã đóng góp đáng kể cho thành công trên. Các trường đại học của Nhật Bản phân thành hai hệ thống công lập và tư thục. Các trường được trao quyền tự chủ tuyển chọn và đảm bảo, cũng như tự chịu trách nhiệm về đầu ra của sinh viên. Tuy nhiên, một số hình thức tuyển chọn đã trở thành quy định được hầu hết các trường áp dụng.  

Trẻ em Nhật Bản học mẫu giáo từ 1 – 3 năm, tùy vào từng điều kiện và mong muốn của gia đình. Bậc tiểu học sẽ học từ lúc 6 tuổi, trẻ em Nhật bản học 6 năm tiểu học để được tốt nghiệp lên trung học cơ sở. Thời gian học trung học cơ sở là 3 năm và trung học phổ thông là 3 năm.

Bậc tiểu học và trung học là giáo dục bắt buộc nên những gia đình có con em mang quốc tịch Nhật Bản, đủ tuổi đi học sẽ nhận được thông báo từ cơ quan nhà nước quản lý trên địa bàn sinh sống và tiến hành các thủ tục như khám sức khỏe… để chuẩn bị cho việc nhập học.

Tuy nhiên đối với người nước ngoài do không phải là giáo dục bắt buộc nên hình thức thông báo nhập học cũng không giống với người Nhật. Nhưng nếu muốn theo học các trường quốc lập thì cần phải có đơn xin nhập học. Đơn xin nhập học sau khi nộp sẽ được thông báo lại sớm trước khi nhập học và đối tượng xin học phải tiến hành các thủ tục đăng kí như là giấy chứng nhận đăng kí của người nước ngoài (của con em mình), giấy thông báo nhập học và mang đến trụ sở hành chính của thành phố, quận, huyện sở tại.

Tại Nhật, trường Trung học dạy các kĩ năng chuyên môn để đi làm: Trung học Nông nghiệp, Trung học Công nghiệp, Trung học Thương mại, …; Trường Trung học chuyên nghiệp (trung cấp dạy nghề) kéo dài trong 5 năm học chuyên sâu hơn về chuyên môn. Học viên sau khi tốt nghiệp có thể đi làm ngay hoặc liên thông lên Đại học. Các chuyên ngành đào tạo phổ biến bao gồm: công nghiệp, ngành thương thuyền, điện từ, hàng hải… Trung học bán thời gian và trung học đào tạo từ xa sau khi tốt nghiệp vẫn đủ tư cách dự thi vào Cao đẳng hay Đại học.

Nhật Bản không có kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Việc vượt qua các môn học ở phổ thông chính là đã tốt nghiệp cấp học này. Giống như Việt Nam, Nhật Bản cũng có một kỳ thi tương tự như thi đại học và được gọi là Kỳ thi trung tâm. Kỳ thi này tại Nhật Bản được tổ chức vào tháng 1 hằng năm. Tuy nhiên, đây không phải là con đường bước vào cánh cổng đại học duy nhất. Kỳ thi này là phương thức xét tuyển vào các trường đại học công lập và một số trường tư lập, trong khi các trường còn lại sẽ xét tuyển theo kết quả học tập ở trung học phổ thông, hoặc tổ chức kiểm tra đầu vào riêng. 

Sau khi hoàn thành 12 năm học, học sinh có thể theo học các trường dạy nghề, trung cấp, cao đẳng, đại học ngắn hạn, đại học chính quy hoặc học lên cao học. Thời gian học các loại trường đó như sau:

– Cao đẳng (2 năm, có khoa học 3 năm)
– Cao đẳng kỹ thuật (Từ 5 đến 5,5 năm)
– Đại học ngắn hạn (2 năm)
– Đại học chính quy (4 năm)
– Trường dạy nghề (1 năm trở lên)
– Trường trung cấp (1 năm trở lên)

Tùy vào cơ quan thành lập trường, các cơ sở giáo dục được chia thành:

• Quốc lập: do nhà nước quản lý
• Tỉnh lập: các trường do chính quyền địa phương như các tỉnh thành lập và quản lý
• Dân lập: do tư nhân thành lập và quản lý. Từ những năm 1970 trở lại đây, Nhật Bản đã có những chính sách cụ thể để hạn chế sự cạnh tranh hỗn loạn của các loại hình dân lập này, bảo đảm chất lượng của sinh viên đại học khi ra trường.

Hiện nay có tất cả khoảng 60 trường cao đẳng và 700 trường đại học. Thời gian học cao đẳng từ 1 đến 3 năm và thời gian học Đại học đa số là 4 năm; Riêng các ngành Y, Nha khoa, Thú y sẽ học là 6 năm.